SALMA ALALO zet nieuwe stap als sleutelpersoon Gezondheid
“Het was uiteindelijk veel meer dan ik ervan verwachtte.” Het was eigenlijk wel de conclusie aan het eind van het gesprek van Salma Alalo. Dat ging over de Basistraining Sleutelpersonen Gezondheid die zij net had afgerond. Een gesprek over verwachtingen, ondersteuning en een groeiproces.
Bekende naam?
Misschien komt de naam Salma Alalo je wel bekend voor. Ze stond vorig jaar ook bij ons in de Schijnwerper. Destijds had ze net haar certificaat behaald bij de Kidsclub Academie. Omdat ze pedagogisch medewerker is, kon ze daar zelfstandig groepen gaan draaien. Inmiddels werkt ze behalve bij de Kidsclub op meerdere plekken voor Power by Peers. Een mooie prestatie voor iemand die ooit als vluchteling vanuit Syrië hierheen is gekomen. En het bleek niet het laatste dat Salma in haar mars heeft.
Ha Salma! Leuk om je weer te zien na ons interview voor de Schijnwerper. Je bent weer wat stappen verder gekomen. Vertel eens?
Salma: “Ja, ik ben nu coördinator bij OKé Overvecht een inloopochtend georganiseerd door Samen voor Overvecht. Elke ochtend kunnen ouders in de bieb in Overvecht vragen stellen over van alles dat met hun kinderen tot en met 6 jaar te maken heeft. De Kidsclub zit daar trouwens ook 1 ochtend per week voor de ouders.
Ik dacht eerst: waarom moet ik daarheen?
Ik heb ook de Basistraining Sleutelpersonen Gezondheid via Pharos afgerond. Ik heb er dus weer een certificaat bij! Het was een training van drie hele dagen en met een best vol programma. We hebben heel veel geleerd.”
Dat klinkt goed! En over die training wil ik het graag even hebben. In wat voor groep kwam je terecht?
“De training om sleutelpersoon te worden is speciaal voor mensen met een migratie- of vluchtelingenachtergrond. Sommige deelnemers hebben een baan en waren door hun werkgever bij de training aangemeld. Er waren ook mensen die vrijwilligerswerk doen en vanuit hun organisatie de training volgden. Ik zelf werd getipt door Mieke van Dommelen, de directeur van Power by Peers. Zij dacht dat het goed bij mij zou passen.”
En? Had ze gelijk?
“Nou, eerst dacht ik eerlijk gezegd: waarom moet ik daarheen? Ik heb in Syrië onderwijspsychologie gestudeerd aan de universiteit en ik werkte als begeleider op een middelbare school. In Nederland heb ik inmiddels ook veel geleerd op de opleiding tot pedagogisch medewerker en ik werk voor de Kidsclub. Niet dat ik dus alles weet, maar ik zag niet helemaal waarom deze training belangrijk voor me zou zijn. Nu ik hem heb afgerond snap ik echt niet meer dat ik erover twijfelde, haha! Mieke had helemaal gelijk en het was veel interessanter en leuker dan ik dacht. Het past ook echt goed bij me.”
Ik merk hoe belangrijk het is om door te vragen en om mensen te vertellen dat hun angst niet nodig is
Je gaf al aan dat je heel veel hebt geleerd. Heb je een paar voorbeelden?
“Als sleutelpersoon is het mijn taak om nieuwkomers sneller wegwijs te maken in de zorgwereld. Het zorgsysteem hier is compleet anders dan in de landen waar onze nieuwkomers vandaan komen. Als ik mensen op weg wil helpen, moet ik zelf natuurlijk ook weten hoe het zit. We kregen dus drie hele dagen les over hoe het systeem in elkaar zit, waar je moet zijn waarvoor en welke organisaties er zijn waar mensen terecht kunnen als ze fysieke of mentale klachten hebben. Ik woon al sinds 2015 in Nederland, maar wist bijvoorbeeld helemaal niet dat je eerste-, tweede- en derdelijnszorg hebt. En dat je dus niet zomaar bij een arts in de derde lijn kunt aankloppen als je niet eerst bent doorverwezen. We hebben ook geleerd over hoe de zorgverzekering werkt en dat soort dingen. En ook over hoe je mentale problemen of stress kan signaleren. En hoe ga je dan een gesprek aan? Hoe merk je uit woorden en iemands houding of hij of zij wil praten? Wat doe je als iemand boos wordt? En hoe hou je rekening met cultuurverschillen? Echt van alles. En we hebben ook geoefend met hoe we dat allemaal in de praktijk kunnen doen. Daarvoor was een acteur ingehuurd. We zijn dus echt goed getraind.”
Dat zou voor iedereen best goede informatie zijn om op een rijtje te hebben. Is je nog iets speciaal bijgebleven?
“Ja! Wat ik echt een waardevol inzicht vond was dat er een POH GGZ is. Dat is een Praktijkondersteuner Huisarts Geestelijke Gezondheidszorg. Daar kun je bijvoorbeeld naartoe als je depressieve klachten hebt, maar genoeg hebt aan een paar gesprekken. Of als je dat juist wilt uitzoeken. Mensen gaan ook vaak naar de POH GGZ als ze heel lang op een wachtlijst staan voor een psycholoog of psychiater. Dan kun je toch alvast een soort vangnetje opbouwen. Voor de POH is geen of een hele korte wachtlijst en je kan er zonder verwijzing heen voor een paar gesprekken. Dat is voor zoveel mensen een oplossing, zeker nu er dus ook steeds meer sleutelpersonen zijn. Die kunnen meegaan met iemand met problemen. Als ondersteuner met de taal, maar ook als steuntje in de rug.”
Ah, zo komen we inderdaad bij wat een sleutelpersoon in de praktijk doet.
“Ja, de training leert je vooral hoe je mensen in het dagelijks leven kan ondersteunen. Het Buurtteam kan bijvoorbeeld aangeven dat zij iemand hebben die naar het ziekenhuis moet, maar de taal niet spreekt en niet weet hoe ze aan een pasje kunnen komen. Ik kan dan met diegene mee. Dat maakt de drempel om te gaan een stuk lager. Je zorgt dus ook dat het probleem niet steeds groter wordt omdat mensen maar niet durven te gaan.”
Mijn rol is om te verkennen en te signaleren. Dat doe ik eigenlijk ook ‘on the go’. Ik zie bijvoorbeeld wekelijks heel veel mensen omdat ik bij de Kidsclub en bij het Vriendennetwerk betrokken ben. Ik kom daar niet speciaal als sleutelpersoon, maar ik kan mijn vaardigheden natuurlijk wel goed inzetten. Het is in de groepen vooral heel gezellig, maar er kan altijd iemand zijn met wie het wat minder goed gaat. Ik kan dat nu extra goed signaleren en er met diegene over praten. Ik merk dan ook hoe belangrijk het is om door te vragen. Soms blijken mensen bang te zijn, waardoor ze veel stappen niet durven te zetten. Ik kan ze dan vertellen dat hun angst niet nodig is.”
Alle sleutelpersonen zijn zelf ook als migrant of vluchteling hierheen gekomen. Dat maakt ons een geloofwaardige gesprekspartner voor mensen met vragen of problemen
Je noemt een paar keer angst. Wat bedoel je daarmee?
“Mensen uit andere culturen zijn het zorgstelsel hier niet gewend en hebben er soms ideeën bij waar ze bang van worden. Stel dat een vrouw problemen heeft met huiselijk geweeld, of met de kinderen. Dan is de angst dat de man het te weten komt, of dat de kinderen gelijk uit huis worden geplaatst. Bij bijvoorbeeld depressie of psychose zijn ze bang dat als ze het aankaarten, ze gelijk worden opgenomen, of als gek worden gezien. Allemaal angsten die zorgen dat problemen maar kunnen doorgroeien. Als ik ze kan vertellen dat dat niet nodig is, en dat ik met ze mee kan als ze het echt te moeilijk vinden, dan geeft dat zoveel rust dat de situatie alleen al daardoor wat lichter wordt.
Soms zijn mensen ook eenzaam. Ik kan ze dan uitleggen dat we groepen hebben waar ze aan activiteiten kunnen meedoen en verhalen kunnen uitwisselen. Dat kan echt een opluchting zijn. Dat zien we bij het Vriendennetwerk ook. Mensen bloeien op als ze samen dingen kunnen doen en met elkaar kunnen verbinden. En ook fysiek kan het heel goed werken. Veel nieuwkomers gaan vaak naar de huisarts, of klagen in hun omgeving over lichamelijke klachten. Ze komen steeds terug met buikpijn, hoofdpijn of rugpijn. Als er onderzoek wordt gedaan, is er ‘niets aan de hand’. Inmiddels is bekend dat de oorzaak vaak stress is. Dat is ook niet zo raar. Je zit in een ander land, met een andere taal en andere gebruiken. Je hebt je huis en vaak ook je familie achtergelaten. Wie zou daar geen stress van krijgen? Als je er met iemand over kan praten, verdwijnen de lichamelijke klachten vaak. Mensen gaan dan dus minder naar de huisarts. Die krijgt minder werkdruk en de wachttijden worden korter. Zo kan het dus werken als mensen uit hun isolement komen, of als een sleutelpersoon ze de weg kan wijzen. Alle sleutelpersonen zijn zelf ook als migrant of vluchteling hierheen gekomen. Dat maakt ons een geloofwaardige gesprekspartner voor mensen met vragen of problemen. Ze luisteren naar ons, en dat is dus heel veel winst.”
Ik als sleutelpersoon kan mensen helpen om stappen te zetten. Dat maakt me dankbaar en trots
Je bent dus een belangrijke schakel tussen de culturen…
“Ja. Dat is ook waarom de training vanuit Vesta is betaald (zie kader). In 2014, 2015 kwamen er veel vluchtelingen uit Syrië, Iran, Afghanistan en Eritrea vanwege oorlog in die gebieden. Vesta wil graag een balans vinden tussen de culturen. Een sleutelpersoon kan nieuwkomers meer vertellen over bijvoorbeeld gebruiken. Soms lijkt het misschien alsof een Nederlandse persoon heel brutaal is, of je niet serieus neemt. Als je weet dat dat niet zo is, dan kun je je daarbij neerleggen en hoef je je niet slecht te voelen. We kunnen ook uitleggen dat het geen kwaad kan als je je een beetje aanpast. Dat het je rust kan geven. Veel mensen denken dat je gelijk alles moet opgeven, je cultuur, je geloof, bijna ook je identiteit. Maar met kleine stapjes maak je het al veel makkelijker. Voor jezelf en voor je Nederlandse buren, bijvoorbeeld. Je kan gewoon moslim blijven, je kan eten wat je wilt, je kan bidden wanneer je wilt, maar probeer ook te begrijpen wat Nederlanders doen. En nog beter: doe iets samen. Dat gaat stapje voor stapje. Ik als sleutelpersoon kan helpen om die stappen te zetten. Zonder Power by Peers had ik dit nooit kunnen doen. Ik ben echt aan het groeien. Daar ben ik dankbaar voor en ook heel trots op. En dat ondanks wat ik van tevoren dacht, haha!”
De Training Sleutelpersonen bij Pharos werd voor Salma gefinancierd vanuit het project Vesta. Daarin werken verschillende Utrechtse organisaties samen om statushouders laagdrempelig te ondersteunen. Naast Power by Peers zijn dit Vluchtelingenwerk Nederland, Dokters van de Wereld, It’s my Child, Al Amal, Mowad, Pharos en Gemeente Utrecht. Vesta wordt onder andere gefinancierd met een bijdrage vanuit de Europese Unie.
Interview: Ineke Buijs
Foto’s: Yordi Lassooy- Tekie, trainer
MEER INFORMATIE
Klik voor meer informatie op de knoppen hieronder
