Van oorlogstrauma tot fonds: het verhaal achter het logo
Ludo Hellebrekers en Robert van den Berg vertegenwoordigen het Adam van Doorninck Fonds. Dit fonds heeft grote betekenis voor onze Power Academie. Maar hoe kwamen het fonds en Power by Peers bij elkaar? En waarom is het zo’n goede match?
ACHTER HET LOGO
Zeker als gewone bezoeker kijk je er vaak overheen, de logo’s en naamsvermeldingen van allerlei bedrijven, organisaties en fondsen die meewerken, (financieel) ondersteunen of anderszins betrokken zijn bij een initiatief, project, opdracht, etc. Maar achter al die logo’s zitten mensen. Voor het Adam van Doorninck Fonds zijn dat Ludo Hellebrekers en Robert van den Berg. Zij vertellen over hoe hun band met Power by Peers is ontstaan.
Robert: “Eigenlijk is het al heel lang geleden begonnen. Ludo en ik werkten toen samen met Mieke van Dommelen, jullie directeur, bij de Willem Arntz Stichting in Den Dolder. We konden het goed met elkaar vinden, terwijl we elkaar inhoudelijk ook prima konden scherp houden. Bij de Willem Arntz Stichting konden mensen met psychische problemen aan allerlei activiteiten meedoen en vaardigheden aanleren. Dat klinkt al wat bekend, niet?
Toen dat uiteenviel, hebben we altijd contact gehouden om zo aan een verbeterd en duidelijker doel te kunnen werken.”
Ludo: “Ja, we zijn eigenlijk zakelijke vrienden geworden. Robert en ik waren als bestuurders betrokken bij de oprichting van de Adam van Doorninck Stichting, later – Fonds. Inmiddels was Mieke samen met Mariska Minnen begonnen met de opstart van Power by Peers. Dat bestond toen – een jaar of 7 geleden – in wezen alleen nog uit de Power Academie. Die had vanaf het begin al het doel om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op weg te helpen naar werk of bedrijf. Om ze te helpen door de blokkades van het systeem heen te breken. Dat paste naadloos bij de missie van het fonds.”
Het fonds draagt de naam van Adam van Doorninck. Wie was dat eigenlijk?
Robert: “Dat is inderdaad belangrijk om te weten. Het maakt namelijk duidelijk waarom zijn verhaal zo goed past bij de missie van Power by Peers. Adam was een man die te maken kreeg met een zogenoemd ‘tweede generatie oorlogstrauma’ (zie kader). Ook als je niet aan de frontlinie staat, kun je getraumatiseerd raken. Adam had als tiener in de Tweede Wereldoorlog te maken met onderduikers en verraad, en dat was hem bepaald niet in de koude kleren gaan zitten. Hij kreeg psychische problemen, waardoor hij steeds minder aansloot bij de samenleving en ook wel problemen kreeg op zijn werk. Adam werd tegendraads en kon zijn draai niet meer vinden in het systeem in het Nederland van toen. Hij kon de hulp die hij nodig had niet bereiken. Pas heel laat is onderkend dat Adams gedrag werd bepaald door een trauma.”
“Een afstand tot de arbeidsmarkt is vaak helemaal niet nodig als iemand de kans krijgt om zijn of haar eigen pad te volgen”
Ludo: “Ja die erkenning heeft heel lang op zich laten wachten, terwijl Adam en zijn gezin alles hebben gedaan om mensen een veilig onderkomen te bieden, met gevaar voor eigen leven. Uiteindelijk is hij pas in 1991 erkend als oorlogsslachtoffer en opgenomen in de Yad Vashem, een staatsinstelling in Israël die Joodse slachtoffers en redders van Joden tijdens de Holocaust herdenkt. De middelen die daaruit voortvloeiden, vormden de basis voor het huidige AvD fonds. Maar om terug te gaan naar de link met Power by Peers: mensen kunnen door allerlei situaties trauma’s oplopen of andere (psychische) problemen krijgen. Vaak worden ze op een zijspoor gezet of niet gehoord en gezien – net als Adam. Er zijn bepaalde verwachtingen van mensen en als je daar niet aan voldoet, val je buiten de boot. Die tunnelvisie, daar kon Adam niet mee omgaan. Power by Peers is bij uitstek een onderneming die ook tegen die tunnelvisie in wil. Die door het systeem heen wil. Een afstand tot de arbeidsmarkt is vaak helemaal niet nodig als iemand de kans krijg om zijn of haar eigen pad te volgen. Die kans, die kunnen wij via Adam en het fonds helpen geven aan mensen die nu tegen het systeem worstelen.”
Robert: “Ja en niet per se door psychische problemen. Laten we dat vooral benadrukken. Maar meer algemeen omdat iemand bijvoorbeeld niet de gebaande paden heeft bewandeld, of omdat de omstandigheden waarin iemand heeft geleefd geen kansen boden. Omdat iemand dus om wat voor reden dan ook niet of niet voldoende kan meedoen in het arbeidsproces. Het fonds wil meewerken aan het creëren van eigen regie voor die mensen.”
Dat is een prachtige missie met een indrukwekkende historische link. Maar er zit natuurlijk ook gewoon een zakelijke kant aan.
Ludo: “Ja, we beheren geld dat uit een legaat komt. Dat geld kun je maar één keer uitgeven en dat ook alleen in de geest van degene die het heeft nagelaten. Wij willen ook dat de donaties duurzaam worden besteed. Dus niet aan een project waarbij mensen een tijdje meedoen en daarna direct weer worden losgelaten, zonder dat ze echt iets extra’s meenemen.”
En dat extra’s, daar bedoel je mee dat deelnemers iets moeten hebben geleerd waar ze in hun verdere leven mee aan de slag kunnen? Waarmee ze hun doelen eerder kunnen bereiken? Zou je het empowerment kunnen noemen?
Ludo: “Ja, dat zou nu de term wel zijn. Iemand de kracht geven om het (verder) zelf te doen. Tegelijkertijd moeten we dus wel meetbare resultaten hebben, willen we verantwoord met het fondsengeld kunnen omgaan.”
“Een mooie missie is natuurlijk prachtig, maar wat levert wat je uit name van die missie doet eigenlijk op? Wat is het resultaat?”
Robert: “Precies. En daarom heb ik het altijd over ‘de meetbaarheid van deliverables’. Een mooie missie is natuurlijk prachtig, maar wat levert wat je uit name van die missie doet eigenlijk op? Wat is het resultaat? We vragen Power by Peers dan ook om een periodieke rapportage. Dan gaan we om tafel en kijken wat er binnen de Power Academie is gebeurd en wat dat heeft opgeleverd. Als wij dat resultaat duurzaam vinden en rechtdoend aan de visie van het fonds, dan kan een nieuwe donatie voor de komende periode volgen. Power by Peers is daarin echt gegroeid. Er wordt uitgebreider gerapporteerd, de organisatie is steeds professioneler en wordt steeds meer solide. Dat vinden we heel fijn om te zien. Want ons advies helpt daar kennelijk ook bij.”
Dat het fonds geld steekt in Power by Peers is dus eigenlijk ook een ‘motie van vertrouwen’? Een bewijs dat het niet zomaar een project is, maar een gedegen onderneming?
Robert: Ja zo kun je dat zeker zien. En dat zonder commercieel te worden. Je moet natuurlijk gewoon reserves opbouwen en goed zakendoen, maar zodra de donatieontvangers een puur commercieel traject ingaan en daarmee dreigen af te wijken van de doelstelling van het fonds, kan dat een groot struikelblok zijn. Die kans is alleen klein als je vooral tegen het systeem in wilt roeien in plaats van meevaren.”
Bijzonder om zo eens achter een logo te kijken.
Ludo: “Het is daar ook weleens tegen elkaar in roeien, hoor. We zijn het niet altijd met elkaar eens. Dat komt ook door onze totaal verschillende achtergronden. Robert komt uit de internationale aannemerij, ik uit de veterinaire wetenschap. Dat levert nog weleens wat inhoudelijke onenigheid op. Dat maakt niet, want dat houdt je alert. En uiteindelijk komen we weer tot elkaar in onze gemeenschappelijke missie. Dat is het belangrijkst.”
Robert (lachend): “En vergeet de overeenkomsten niet. Paarden! Ludo heeft als diergeneeskundig hoogleraar natuurlijk veel met paarden te maken gehad. Ikzelf ben (oud) voorzitter van de Nederlandse Bond van het Aangespannen Paard (NBVAP) en Mieke is ook echt een liefhebber. Ze rijdt regelmatig op haar eigen paard. Dat schept allemaal ook weer een band.”
Interview en foto: Ineke Buijs
Adam van Doorninck (1932 – 2006)
Grietje van Doorninck woonde met haar man en zes kinderen in Indonesië. In 1940 was ze met haar kinderen op vakantie in Nederland toen de oorlog uitbrak. Ze kon daardoor niet meer terug naar huis. Op hetzelfde moment werd haar man, advocaat, door de Japanners gearresteerd en in Indonesië vastgezet.
Grietje was anti-nazi en besloot er alles aan te doen om zich tegen de Duitse autoriteiten te verzetten. Toen haar werd gevraagd om een aantal joden op te vangen, riep ze haar kinderen Bep, Theodora, Catharina, Adam en hun Indonesische bediende op om daar een gezamenlijke missie van te maken. Ieder zou daarin zijn deel doen.
Adams taak was om ervoor te zorgen dat alle onderduikers een veilige plek in huis hadden. Vanaf 1942 hebben minimaal acht joden gedurende verschillende periodes ondergedoken gezeten in het huis van de Van Doornincks. Op een kwade dag kwamen vier Duitse politieagenten het huis doorzoeken. Iemand had verraad gepleegd. Grietje droeg de Indonesische bediende op om te doen alsof ze hun bevelen niet begreep, zodat de voortvluchtigen tijd hadden om zich te verschuilen in voorbereide schuilplaatsen. Toen Grietje uiteindelijk de agenten binnenliet, konden ze niets verdachts vinden.
Op 2 januari 1991 erkende Yad Vashem Grietje van Doorninck-van der Spek en haar kinderen, Elisabeth van Doorninck, Catharine van Doorninck, Theodora van Doorninck en Adam van Doorninck als Rechtvaardige onder de Volkeren.
De begrafenis van drs. Adam van Doorninck te Leiden op 29 juli 2006. Foto: Robert van den Berg
